Op bomen leven zeer veel insecten
Op bomen leven veel meer insecten dan op planten. Dat komt doordat bomen groter zijn dan planten. Zij hebben andere vormen. Zij geven veel verschillende voedsel-, schuil-, en overwinteringsplekjes. Er kunnen verschillende microklimaatjes ontstaan (zon, schaduw). Bomen zijn daarom heel belangrijk voor de biodiversiteit.
Veel soorten insecten die in een boom leven eten van de bladeren. Deze insecten zijn weer voer voor vogels. Op bomen die al heel lang in Nederland zijn leven de meeste insecten. Het samenleven tussen insecten en bomen is een subtiel evenwicht dat zich in tientallen miljoenen jaren ontwikkeld heeft.
Insecten eten niet van alle bomen
Insecten eten niet van alle bomen. Sommige insecten eten maar van een enkele boomsoort, andere insecten eten van meerdere boomsoorten. Op inheemse bomen komen meer soorten insecten voor dan op uitheemse bomen. Bomen uit China zijn misschien wel mooi, maar onze inheemse insecten eten er niet van. De zomereik is hier al vanaf 8.000 jaar v. Chr. Daardoor hebben insecten in de loop van de evolutie mogelijkheid gehad om zich op de inheemse eik te specialiseren. In een eik leven meer dan 400 soorten insecten en mijten. In acacia’s, catalpa’s en platanen leven nauwelijks insecten. Daar kunnen de vogels (en ook de vleermuizen) geen insecten vinden.
Wat is sierwaarde?
Veel mensen zijn gewend om naar de sierwaarde van een boom te kijken. Deze manier van kijken is nog niet zo lang geleden ontstaan en je ziet hem veel bij tuinprogramma’s op de tv.
Maar het kan ook anders!
Je kunt ook op een andere manier naar een boom kijken. Je kunt een boom ook waarderen omdat er juist veel insecten in leven, waar weer vogels op af komen. Dan heeft een boom niet alleen sierwaarde, maar ook veel meer ecologische- en beleveniswaarde. Zo’n boom verveelt nooit. Er is ook voor de mens altijd iets te zien of te beleven.
Expeditie van Munnikepark
Uit pure nieuwsgierigheid hebben we op 15 september 2022 in het van Munnikepark in Zwijndrecht naar de insectengaatjes gekeken in verschillende boomsoorten. We keken naar zowel inheemse als uitheemse soorten. In het van Munnikepark zijn de meeste bomen niet of nauwelijks opgekroond. Daardoor is de insectenvraat goed zichtbaar. Onder insectenvraat wordt verstaan: alle zichtbare sporen van insectenvraat, zoals gaatjes in de bladeren, opgerolde bladeren, mijnen, enz. Wij hebben vnl. gaatjes in de bladeren gezien, heel weinig andere sporen.
Insectenvraat als graadmeter voor biodiversiteit
Insectenvraat in de bladeren:
0 = geen gaatjes of andere sporen van insectenvraat.
1 = enkele gaatjes, meestal aan de buitenste bladeren, lager in de kroon.
2 = meer gaatjes en dan 2 en ook meer verspreid in de kroon, maar meestal niet in de top.
3 = heel veel gaatjes verspreid over alle bladeren in de kroon.
4 = andere sporen zoals mijnen, opgerolde bladeren.
5 = veel bessen, waarvan we nu nog niet weten of ze ook door de vogels gegeten worden.
| Wetenschappelijke naam | Nederlandse naam | insectengaatjes |
| Alnus glutinosa ‘Barbata’ | Zwarte els, var. | 3, 4 |
| Alnus glutinosa | Eikbladige zwarte els | 3, 4 |
| Alnus incana | Grijze els | 3, 4 |
| Alnus incana ‘Pendula’ | Grijze treurels | 3, 4 |
| Arbutus unedo | Aardbeiboom | 0 |
| Carya laciniosa | Koningsnoot of Hickorynoot | 2 |
| Castanea sativa ‘Asplenifolia’ | Tamme kastanje | 0 vruchten en bloei aan dezelfde tak! |
| Catalpa spec. | Trompetboom | 0 |
| Cercidiphyllum japonicum | Katsuraboom | ? Veel bladval |
| Cercis canadensis | Amerikaanse judasboom | 0 |
| Cercis siliquastrum | Europese judasboom | 0 |
| Cornus kousa | Japanse kornoelje | 0 |
| Corylus colurna | Boomhazelaar | 2 |
| Cydonia oblonga | Kweepeer | 3, 4 |
| Davidia involucrata | Zakdoekenboom | 1 |
| Juglans nigra | Zwarte walnoot | 1 |
| Liquidambar styraciflua ‘Aurea’ | Amberboom | 0 |
| Liriodendron tulipifera | Tulpenboom | 0, 1 Lieveheersbeestje |
| Nyssa sylvatica | Tupeloboom | 0 |
| Parrotia persica | Persisch ijzerhout | 0 |
| Pyrus communis ‘Zoutewelle’ | Peer ‘Zoutewelle’ | 2 |
| Quercus frainetto | Hongaarse eik | 0 |
| Quercus ilicifolia | Kleine struikeik | 0 |
| Quercus macranthera | Kaukasische eik | 0 |
| Quercus pontica | Pontische eik | 2 |
| Robinia pseudoacacia | Robinia | 0 |
| Sophora japonica | Japanse honingboom | 0 |
| Sorbus aria ‘Magnifica’ | Meelbes ‘Magnifica’ | 3 |
| Sorbus intermedia | Zweedse lijsterbes | 3, 4, 5 |
Edith, Karin 2022 09 15
Betekenis van de kweekvormen:
‘Asplenifolia’ varenblad (Aspleniaceae is een familie van varens)
‘Aurea’ goud
‘Barbata’ baardig of behaard
‘Magnifica’ groots
‘Pendula’ hangend
‘Quercifolia’ eikenblad
