Activiteiten 2023

Verslagen

Eindejaars Plantenjacht 2023

28 december 2023
Start: Centraal Station Rotterdam, aan de voorzijde bij het standbeeld van een vrouw.

Het weer: storm, maar droog. Drie deelnemers. Wij hebben gedurende een uur gezocht naar bloeiende (wilde) planten in het versteende centrum van Rotterdam. Na afloop hebben we ergens iets warms gedronken.
De eerste winterbloeiers die wij zagen in het gras voor het centraal station waren madeliefjes. Al gauw vonden we daar nog een aantal andere winterbloeiende plantjes: tuinwolfsmelk, gewone hoornbloem, harig knopkruid, gewone brunel, kluwenhoornbloem, paarse dovenetel, klein kruiskruid, straatgras. Bij een restaurant op het Kruisplein stonden een aantal plantenbakken met exotische planten. Daartussen groeide en bloeide heel spontaan de zuidelijke brandnetel. In 2008 was hij vermoedelijk als verstekeling in kuipplanten meegelift. In 2014 werd deze mediterrane plant voor het eerst verwilderd waargenomen in Nederland. Een jaar later werd hij al genoteerd als winterbloeier bij de eindejaarsplantenjacht in Amsterdam. In 2000 was hij al erkend als een ingeburgerde plant. Zo kan het dus ook!

Wij zijn doorgelopen naar het wijkpark Oude Westen. Daar hebben we niet veel winterbloeiende planten gezien, maar wel veel vogels: houtduiven, stadsduiven, grote bonte specht, ekster, koolmees, pimpelmees, merels, huismus, vink, halsbandparkiet, ekster en twee bedelende nijlganzen. Toen ik nog klein was, voerden wij de wilde eendjes tijdens een wandelingetje. Die rol lijken nu de nijlganzen te hebben overgenomen. Het bedelgedrag van de nijlganzen was vergelijkbaar met de (wilde) eendjes die naar je toe kwamen voor stukjes brood. Wij wisten toen nog niet dat dit voer slecht voor hen was!

In de Gouvernestraat zagen wij hoe de bewoners hun omgeving vergroenen. Mooi, hoe een saaie, stenige omgeving kan veranderen in aangename plek. Hier zagen we een geveltuintje waar het klein glaskruid uitbundig groeide en bloeide. In deze straat was hij op meerdere plekken te zien.

Klein glaskruid groeide hier vanaf de Romeinse tijd, 50 jaar voor Christus. Dit plantje groeide graag op stenige plekken zoals oude muren van ruïnes, kerken, kastelen en stadsmuren. Klein glaskruid groeit dus al eeuwenlang in Nederland. In Nederland is deze plant vrij zeldzaam, maar in de stad heeft hij stenige plekjes gevonden, waar hij van de mensen mag groeien. Klein glaskruid werd vroeger gebruikt om glas, aardewerk en metaal mee te poetsen. Daar heeft dit plantje ook zijn naam aan te danken.

De volledige lijst van door ons waargenomen soorten vind je hier.

De resultaten op de website van Floron vind je hier.

Vogelexcursie Nieuwe Driemanspolder

Zaterdag 16 december 2023 10:00 – 12:00 u

Aantal deelnemers: 4
Het weer zat niet mee, het was een erg grauwe dag. Om 12:00 uur hielden wij er mee op. Het weer verslechterde enorm en het zicht werd steeds minder. Het zag er ook niet naar uit dat het nog beter zou worden.
De Nieuwe Driemanspolder werd in 2020 opgeleverd en ligt tussen een aantal woonwijken.
In 2017 was het nog agrarisch gebied. Ruim 300 hectare werd omgetoverd in een waterbergingsgebied met de functie natuur en recreatie. Grote ondiepe plassen en modderige slikgebieden waar een lang wandelpad om heen ligt. Vanaf dat wandelpad zijn de vogels goed te zien zijn, maar een telescoop is wel erg handig. Het zijn behoorlijke afstanden.
We hebben veel bijzondere waarnemingen gedaan, zoals 4 kleine zilverreigers (die regelmatig een stukje vlogen), een grote groep wulpen, watersnip, waterpieper, graspiepers, pijlstaarten, veel kieviten (waartussen ook goudplevieren), tafeleend, torenvalk, stormmeeuw, nonnetje, wilde eend, dodaars en nog vele anderen.

De volledige lijst met waarnemingen vind je hier.

Eerste Natuurcafé

Vrijdag 24 november 2023 gingen we van start met het eerste Natuurcafé.
Het is een echte onstuimige dag met veel wind en regen, in de avond neemt de windkracht toe en volgen een aantal fikse buien. Hoe planten en dieren de winter doorkomen is het thema voor vanavond. Om halfacht staan de eerste bezoekers al voor de deur, later volgen er nog een aantal, ze hebben het barre weer getrotseerd. Met 6 deelnemer voorzien van koffie en koek vertel ik het verhaal over “Hoe planten en dieren de winter doorkomen”.

Planten en dieren hebben verschillende methodes ontwikkeld om te overleven in de winter.
Met korte daglengte en lage temperaturen in aantocht zie je de herfst kleuren al verschijnen.
In de wintermaanden is er weinig voedsel te vinden voor dieren, toch hebben ze een manier gevonden om de schaarste aan voedsel te overbruggen.

Het publiek doet mee met het beantwoorden van de vragen die ik zo nu en dan stel tijdens het vertellen. Zo was er een vraag “Mensen maken hun tuin winterklaar, is dat wel nodig?”
Deze avond heb ik wat tips gegeven hoe mensen planten en dieren kunnen helpen in de wintermaanden. Na afloop wordt er na gepraat over het de verschillende onderwerpen die aanbod zijn gekomen.

De eerstvolgende Natuur café is Vrijdag 26 januari 2024, zie de Website voor meer informatie.

Vogelexcursie Roeibaan

21-10-2023 10 – 14 u, 15 gr, regenachtig, ZW4

Vanaf de uitkijktoten en tijdens ons rondje om de roeibaan hebben we 42 soorten waargenomen.
Het gebied wordt goed gevonden door de vogels. Zij vinden voedsel in de aangeplante besdragende struiken rond de uitkijktoren, in het riet, de oevervegetatie, de planten in het water, de graslanden, de bodemdieren. De aangelegde eilandjes bieden veiligheid.

Wij gingen grondeleenden bestuderen. Deze eenden zoeken hun voedsel in ondiep water: planten, waterdiertjes, gras, slakken, zaden.
Maar er waren ook duikeenden. Deze eenden kunnen dieper duiken en eten waterplanten, bodemplanten, kranswieren, waterinsecten, bodemdieren, wormen, schelpdieren (zoals driehoeksmossel) en vis.

Opvallend was de afwezigheid van steltlopers (behalve wat kieviten en 2 bonte stradlopers). Zij eten insecten, wormen, weekdieren en kreeftachtigen, plantaardig materiaal, kleine visjes, etc.
Een visser langs de Rottemeren vertelde dat hij deze dag helemaal niets gevangen had. Op de Rottemeren waren geen vogels.

Waargenomen soorten:
Tafeleend
Krakeend
Wintertaling
Slobeend
Pijlstaart
Kuifeend
Smient
Wilde eend
Parkeend
Rosse stekelstaart
Nijlgans
Bergeend
Knobbelzwaan
Grote canadese gans
Grauwe gans
Blauwe reiger
Grote zilverreiger
Kleine zilverreiger
Lepelaar
Aalscholver
Watersnip
Bonte strandloper
Kokmeeuw
Grote mantelmeeuw
Witte kwikstaart
Spreeuw
Graspieper
Putter
Tapuit
Roodborst
Veldleeuwerik
Kramsvogel
Merel
Torenvalk
Buizerd
Cetti’s zanger
Zwarte kraai
Kauw
Kievit
Waterhoen
Meerkoet
Groene Specht

Wateronderzoek libellenvijver Wendeldijk

16-9-2023 en 23-9-2023

Vorig jaar heeft Sharida veel libellen en andere waterdieren gevonden bij deze prachtige vijver.
Dit jaar bleek hij in gebruik als vuilstort door de gemeente, een aannemer en particulieren.

Rewildering Nieuwe Waterweg

11 september 2023, de Boshoek. Namens Natuurlijk Rotterdam waren Karin, Wilco en Huub aanwezig.

Zo’n 18 mensen waren in KNNV Natuurcentrum De Boshoek in Schiedam om te reageren op plannen van Stichting Ark en het Wereldnatuurfonds om in de delta van Rijn, Maas en Schelde zoveel mogelijk wilde natuur te laten ontstaan.
De hele Delta is nu grotendeels een gecontroleerde watergoot. Daarmee gaan we het niet redden met de klimaatverandering. Eerder heeft Ark al gezorgd voor meer ruimte voor de natuur in de bovenloop van onze rivieren. Dat zorgde voor minder overstromingen. Een voorbeeld in de Nieuwe Maas is het prachtige Eiland van Brienenoord. Gekeken is naar meer locaties, zoals Polder De Esch en Getijdenpark Feyenoord.

Start Waterproject

zaterdag 2 september 13.30 – 16 u VTV Blijdorp 10 deelnemers

Wij gaan de komende jaren burgeronderzoek doen naar het waterleven op diverse locaties in Rotterdam, vooral de kleine wateren. De kwaliteit van het water in de Rotterdamse sloten, plassen, singels, etc. wordt bepaald door de samenstelling van het water (fysisch en chemisch) en door de planten en dieren die in het water leven.
Hieronder een fotoverslag van de start van het project bij VTV Blijdorp.

Nacht van de Vleermuis

Vleermuisexcursie Kweeklust

vrijdag 25 augustus, 13 deelnemers

Tijdens de vleermuiswandeling over het terrein van Kweeklust leerden de deelnemers meer over deze mysterieuze nachtpiloten. Ze konden zelf ervaren hoe vleermuizen vliegen en jagen!

Vleermuizen zijn een belangrijke indicator van insecten, zowel de diversiteit als de dichtheid ervan.

Vleermuizen zie je alleen daar waar insecten en de planten die zij bezoeken het goed doen

Het was een hele gezellige excursie met vooral hele enthousiaste mensen. Zij wisten dat er in drie tuintjes vleermuizen gesignaleerd waren. Zij waren verbaasd toen zij ervoeren dat een gewone dwergvleermuis op een donker pad pal over hun hoofd heen vloog. Zonder een batdetector zouden zij deze vleermuizen op dit soort plekken niet hebben kunnen zien. Het was echt een eye-opener!
Erg leuk al die verbaasde en enthousiaste mensen, die soms niet van hun plek waren te krijgen.
“Zullen we maar verder lopen? Deze hebben jullie nu wel lang genoeg gezien en verderop zitten er misschien meer.”

Opvallend waren 4 gewone dwergvleermuizen die twee aan twee achter elkaar aan vlogen. Een vliegpatroon dat je alleen ziet bij moeders die met hun jongen achter zich aan vliegen om hen zo te leren jagen. Of jongen die in de vliegbaan van hun moeder jagen. Dat betekent dat er ook ergens een kraamkolonie in de buurt moet zitten. Beide waarnemingen waren bij de bosrand tussen Kweeklust en de Joodse begraafplaats.

Terecht zullen velen zeggen dat dit wel wat laat is voor jongen die leren vliegen. Klopt, maar we hadden een ander voorjaar. Bij een koud en/of nat voorjaar zijn er minder insecten om te eten en start de zwangerschap later. De tijd van de geboorte kan per soort, per jaar en ook per individu dus wat verschillen.

In het midden van Kweeklust ligt een sloot die dichtgegroeid was met kroos. Daar verwachtten de mensen van Kweeklust veel vleermuizen. Helaas…niet eentje. Vleermuizen herkennen hier geen water meer in, maar zien dit als een grasveld. Verderop, bij open water, zagen we wel vleermuizen. Vleermuizen hebben tijdens hun jacht ook veel water nodig en drinken al vliegend.

Na afloop in de kantine een drankje en napraten. De tuinders besloten dat zij voor de vleermuizen de sloot gaan opschonen. Dat hadden ze nog niet gedaan omdat er eitjes en andere diertjes tussen het kroos konden zitten. Met wat voorlichting over gezonde sloten werd het duidelijk dat er geschoond moet worden en dat het materiaal even op de kant gelegd moet worden. Dan kunnen de diertjes eruit kruipen en weer naar de sloot gaan.

In de volkstuin Kweeklust zitten ook veenmollen en grote sabelsprinkhanen.

Fietstocht groene gordel Hoogvliet

zaterdag 12 augustus

Asfaltbomen bij Zadkine

Op de drukste dag op de Europese wegen maakten wij een fietstocht door de groene gordel van Hoogvliet. Wij onderzochten de biodiversiteit.
Na het verlaten van station Zalmplaat bevonden wij ons op de campus van Zadkine-college. De drie boompjes stonden in het asfalt. Zij hadden geen levensruimte en stonden te verpieteren. Geen goede plek voor de levende natuur waar wij naar op zoek zijn.

Bord groene gordel

Vervolgens fietsten wij richting de dijk langs een complex met juist heel veel aandacht voor groen. Een goed onderhouden muurbegroeiing en zelfs een volledig begroeide fietsenstalling zorgden voor enige natuurcompensatie. Door de groene gordel fietsten we richting jachthaven. We passeerden het bord groene gordel. De omgeving bestond uit kort gemaaid goed onderhouden gazon met lage biodiversiteit. Een groene kleur, maar zonder de natuurwaarde waar wij naar op zoek zijn.
Verderop onderhield een grote groep schotse hooglanders in opdracht van de gemeente Rotterdam het gebied. De Kaukasische vleugelnoot werd gemeden door deze vrienden waardoor deze welig tierde. Bij een open plek in het bos zagen we veel vlinders, libellen en zweefvliegen in de zon op het koninginnenkruid. Hier hebben we pauze gehouden. De vlier, de rozenbottels en de bramen begonnen al te kleuren. Tekenen van herfst, toch is het begin augustus.

Miereneter

Bij de A15 stopte onze route langs de Oude Maas. We hebben tijdens deze tocht geen getijdenpark aangetroffen, hoewel de Oude Maas daar veel gelegenheid voor biedt.
We bogen van de rivier af en vervolgden onze tocht langs de A15. Doordat langs de snelweg niet gebouwd mag worden zijn daar veel groengebieden ontstaan die nu 60 jaar later de groene gordel van Hoogvliet genoemd worden.
Het hobbiteiland aka arboretum bood weinig natuurwaarde vanwege de aanplant van verkeerde soorten die niet konden groeien en heel veel stenen muurtjes zonder begroeiing. Geen fijne plek om te verblijven voor ons of andere levensvormen en weinig natuurwaarde. We maakten snel rechtsomkeert en gingen onze weg verder langs de A15. Onderweg bezochten we de Miereneter van Calder. Omdat deze miereneter 6 poten heeft vermoeden we dat het om een insect gaat. We kwamen langs een waterpartij met heel veel scholen grotere en kleinere visjes. Er waren prettig zittende bankjes. Een fijne plek om te pauzeren. Wij vermoeden dat hier een goed leefgebied kan zijn voor planten en dieren. Bij het laatste stukje groen voor de Vondelingenweg zagen we een muis oversteken en even later een buizerd. Dat gaf ons de hoop dat in dit gebied veel leven is.

Gedoogboom

De fietstocht stopte bij de Vondelingenweg. We besloten terug naar het centrum van Rotterdam te fietsen en niet met de metro te gaan. Voordat we onder de metrolijn doorreden werden we getrakteerd op een prachtig uitzicht op het groene landschap rondom Pernis. We fietsten met de wind mee langs de Waalhaven naar de Maastunnel. Tijdens deze tocht van ca. 5 km hebben we één boom geteld die we de gedoogboom genoemd hebben.

Bezoek omgeving VTV Kweeklust

vrijdag 11 augustus

Rondom VTV Kweeklust vielen ons een aantal dingen op.
– Veel waterpartijen met natuurlijk begroeide oevers zijn een aanwinst voor de biodiversiteit.
– Het aangrenzende veld heeft een goed ontwikkelde begroeiing met veel biodiversiteit.
– De bosrijke randen rondom de sportvelden en de volkstuinen zijn waardevol en dragen veel bij aan de biodiversiteit.
– De aangrenzende autobedrijven doen aan natuurbescherming. Zij beschermen de natuurlijke oevers met hekwerken.
– De hockeyvereniging gebruikt de natuurlijke oever langs de waterpartij voor opslag.
– Een aantal plekken met hemelboomuitzaaiingen.
– Op een aantal plekken is met japanse duizendknoop vervuilde grond gestort.
– Gemeente Rotterdam doet aan gefaseerd maaibeheer rondom de japanse duizendknoop.

Aktiedag Kweeklust moet blijven

zondag 6 augustus 2023 11-14 u

Eerst waren er workshops over het melden van de natuurwaarnemingen; het gebruik van apps, verrekijker en gidsen; hoe fotografeer je de natuur en insecten bekijken.
Daarna inventariseren in 2 groepen onder leiding van een deskundige. Het
terrein en omliggende gebied inventariseren op vogels, planten, insecten, vleermui-
zen en bomen. Het uitwisselen van ervaringen.
Tijdens het bezoek aan de begraafplaats zijn 170 waarnemingen gemeld, met 80 soorten.
Spannend waren het vinden van tientallen drollen van een zoogdier. Dat moeten we nog
nader uitzoeken.
Op 6 augustus zijn in Kweeklust 34 waarnemingen gemeld. Er is een eigen subsite van
Kweeklust, zie https://waarneming.nl/gebied/view/687944. Tot 10 augustus zijn 188 soorten
gemeld waarvan 10 nieuwe soorten op 6 augustus.
Het verschil zit er in dat veel meer deelnemers op de begraafplaats waren en op Kweeklust
veel tijd verloren ging naar het lopen van de diverse tuinen, want het complex is zeer lang en
smal (400 x 75 meter). Want de grootste aandacht ging naar de eigen tuin.

Vleermuizen in Delfshaven

Verslag Vleermuisexcursie 7 juli 2023 Delfshaven 22-23.30 u
Aantal deelnemers: 10
De weersomstandigheden waren perfect: droog, 21 °C, 1 Bft.

Komen er vleermuizen voor in Rotterdam Delfshaven? Eén van de deelnemers vertelde dat een bioloog had gezegd dat vleermuizen alleen maar in de buitenwijken gevonden konden worden. Wij hebben gezien en gehoord dat de Heemraadsingel een uitstekend gebied is voor gebouw-bewonende vleermuizen: oude huizen, oude bomen, bruggen, water en verlichting alleen langs de weg.
Het aantal waargenomen vleermuizen schat ik rond de 20. Allemaal gewone dwergvleermuizen. Meer dan 80 % van de vleermuizen die in de stad leven, zijn gewone dwergvleermuizen.

Wij zijn gestart met een uitleg over vleermuizen. Je leert het meest als er niet alleen woorden maar ook afbeeldingen worden gebruikt. De groep werd verdeeld in kleine groepjes van 2 of 3 personen. Elk groepje kreeg een afbeelding te zien en daarbij een vraag. Bijvoorbeeld: ‘Lijkt het lichaam van de vleermuis op ons eigen lichaam?’ ‘Hoe vangt de vleermuis zijn prooi?’ De deelnemers konden met elkaar overleggen over het antwoord. Zo ontdekten zij met elkaar allerlei feitjes en weetjes om deze nachtpiloten beter te leren kennen.

Daarna gingen we met de batdetector vleermuizen horen en zien. De deelnemers konden het belang van bomen voor de vleermuis zien en hoe zij landschap gebruiken. Ze ontdekten dat de vleermuizen slechts bij sommige bomen voorkwamen en niet bij alle (oude) bomen. Waar je het beste kunt gaan staan om ze te kunnen zien als je ze gehoord hebt. We hadden twee batdetectors en doordat de groep niet zo groot was, kreeg iedereen de gelegenheid om zelf met een batdetector de vleermuizen te zoeken. Tot slot zag een deelnemer nog een watervleermuis. Een jagende vleermuis herken je ook aan zijn vliegpatroon.

Het skelet van een vleermuis komt overeen met dat van andere zoogdieren, ook de mens!

Bomen meten Karel de Stoutepark

27 mei 2023 13:00 – 17:00 uur.

Doel: boomgegevens verzamelen waarmee wij de status monumentaal voor een of meerdere bomen kunnen aanvragen.
Met dank aan de stichting Historisch Charlois en Bomenridders Schiedam.

Wij hebben de kroon- en stamomvang gemeten volgens erkende methoden. De conditie
hebben wij vastgesteld aan de hand van de handleiding Boominspectie van de Bomenstichting.
Wij hebben ook conform deze handleiding foto’s gemaakt van boom als geheel, stam en
stamvoet en bijzondere kenmerken.
De stichting Historisch Charlois had ons uitgenodigd om bij hen pauze te houden. Zij hebben
een leuk museum in een oud pand aan de Kraandijk 6. Dit museum bestaat uit o.a. een
gezellige huiskamer waar wij thee en koek kregen. Op een groot beeldscherm kregen wij een
uitleg over de ontwikkeling van het Karel de Stoutepark en Rotterdam vanaf 1860.

De Taxus kennen wij als haagplant. De Taxus is een inheemse conifeer en groeide in Europa en
ook bij ons in (prehistorische) bossen, maar is in het wild zo goed als uitgestorven.
Het meten van stamomvang van een meerstammige boom is nog een hele klus. De taxus
vertakt zich graag en bij voorkeur lekker laag. Dat betekent dat zo’n boom op meerdere
plekken gemeten moet worden.

Bron
http://dendrologie.nl/wp-content/uploads/Het-meten-van-bomen-stamomtrek-en-kroondiameter.pdf

Week van de biodiversiteit

(Ook: Rotterdam Parken maand (mei) en Nationaal Park Rotterdam-1000-Soortendag)

21 mei 2023, VTV Blijdorp

Het was een prachtige dag, waarbij we gezamenlijk een wandeling door de VTV-Blijdorp gelopen hebben. Velen ogen zien meer dan 1 paar. Dat mag dan ook wel te zien zijn met de soortenlijst van de dag.
Maar liefst 158 soorten planten en dieren werden waargenomen. Het was zeer leerzaam om op deze manier met elkaar en van elkaar te leren. Samen probeerden we de puzzel van het determineren en het op naam brengen onder de knie te krijgen. Er zal nu met andere ogen gewandeld worden door de bezoekers en/of tuineigenaren die meegedaan hebben aan de wandeling.

Hieronder de soortenlijst uit Waarneming.nl.
Je kan op deze site op locatie en datum kijken wat er in de omgeving van VTV-Blijdorp gezien is.

Foto’s en tekst Sharida Bhageloe

Insecten tellen Park van Morgen, Reyeroord

18 mei 2023
aantal deelnemers: 6
Er waren ook deelnemers van KNNV IJssel en Lek aanwezig.

Insecten fotograferen, VTV Blijdorp

16 april 2023 13 – 15 u

Het was slechts 9 graden en bewolkt, waardoor we helaas niet veel vliegende insecten hebben kunnen zien (dansmuggen, tuinhommel). Ondanks dat hebben we een gezellige middag gehad met elkaar en veel geleerd.

Nationale bijentelling bij het grondnest in het Park van Morgen, Reyeroord

15 april 2023 13 – 15 u

Het weer was droog, zonnig, ca. 14 graden, er was een stevige wind.
We hebben in 2 à 3-tallen rondom het grondnest geteld. Het was een gezellige middag en we hebben veel geleerd, zoals hoe we wilde bijen, hommels en zweefvliegen van elkaar kunnen onderscheiden. Wij hebben drie nestingangen gezien en geleerd hoe je ze kunt spotten. Als een insect jouw schaduw ziet is het al weg!
Er was een stevige wind, dus op een windluw plekje zag je ze sneller.

Verschil bijen en zweefvliegen

Bijen: lange antennes (gelede voelsprieten), ovale ogen aan de zijkant van de kop die elkaar nooit raken, twee paar vleugels.
Wist je dat de mannetjes voelsprieten hebben met meer geledingen? Maar ja,… dan moet je er eerst een goede foto van kunnen maken….

Zweefvliegen: korte antennes, grote ogen die elkaar soms bijna raken, 1 paar vleugels.
Het tweede paar vleugels is erg klein en soms nauwelijks te zien. Dit zijn stompjes, ‘haltertjes’. Ze hebben die haltertjes wel nodig bij het vliegen om beter te kunnen sturen. Vliegbeeld is ook heel herkenbaar: stil hangen in de lucht.

Het Grondnest

Dit grondnest heeft Sharida samen met een aantal buurtbewoners gebouwd.
Sommige wilde bijen nestelen boven de grond, anderen onder de grond. Vroeger waren er veel meer natuurlijke nestplekken voor ondergrondse nestelende wilde bijen, zoals zandheuveltjes, zandpaden, een stukje open grond. Daarin konden ze een klein gaatje maken voor een nestgang. Zij zijn ook dol op muizengaatjes. Daar gaan de aardhommels graag in nestelen. Dat soort plekjes zijn zeldzaam in de stad.

Inventarisatielijst van het grondnest

Mierenkerkhof, veel dode mieren en levende mieren die af en toe een dode mier verplaatsten. Het waren mieren van dezelfde soort. Een waarneming waar we niets van snapten. Navraag bij Naturalis leverde de volgende informatie op: winteropruiming. In het voorjaar worden alle mieren die in de winterperiode zijn gestorven, uit het nest verwijderd.

Bijen gezien:

Goudpootzandbij, vrouwtje
Roodgatje, vrouwtje
Langkopsmaragdgroefbij, vrouwtje
Fluitenkruidbij, vrouwtje
Roodpotige groefbij, vrouwtje
Gewone sachembij, mannetje
Rosse metselbij, mannetje
Roodzwarte dubbeltand, vrouwtje
Akkerhommel, vrouwtje
Grasbij, vrouwtje
Honingbij
Wesp

Vliegen gezien:

Kegelbijvlieg
Gewone wolzwever

Planten bloeiend gezien:

Paardenbloem
Paarse dovenetel
Draadereprijs
Koolzaad
Hondsdraf
Pinksterbloem
Krentenboom
Fluitenkruid
Gewoon speenkruid
Madelief
Gele dovenetel

IJsselmonde tjilpt, zoemt en fladdert

14 april 2023
De provincie wil in heel Zuid-Holland een bijenlandschap. Dat is een aaneengesloten bloemrijk netwerk. Het geeft voedsel voor insecten, vogels en andere dieren die deze insecten eten.
Rotterdam heeft zich daarbij aangesloten en wil 40 ha. bijenlandschap binnen haar gemeentegrenzen realiseren. Dat doet zij door bestaande bermen en graslanden om te vormen tot bloemrijke weides, bermen en waterkanten. Dat bijenlandschap ligt langs de randen van IJsselmonde. De gemeente wil het stedelijke bijenlandschap graag uitbreiden met een groot netwerk van bloemrijke tuintjes, bermen en andere groengebieden in de wijken. Dan kunnen wilde bijen, vlinders en andere insecten overal terecht voor nectar en een plek om zich voort te planten.

Ook bewoners kunnen meedoen aan het uitbreiden van het Bijenlandschap. (Gevel)tuinen, balkons en boomspiegels kunnen ingericht worden met gifvrije bijen-, vlinder- en vogelvriendelijke beplanting. Een bijenhotel is uiteraard prima, maar al die beestjes willen natuurlijk ook eten.
Sharida (Natuurlijk Rotterdam) heeft hier een project voor opgezet: IJsselmonde tjilpt, zoemt en fladdert.
Op twee locaties (Energihuis en Oeverloos) konden bewoners plantjes of zaden ophalen.
De wethouder was blij met dit initiatief en vond zulke bewonersinitiatieven heel belangrijk.
Hij heeft gemerkt dat niet iedereen vrolijk wordt van een bijenlint. Er komen klachten binnen van mensen dat zij het rommelig en niet netjes eruit vinden zien. Daarom laat de wethouder binnenkort borden plaatsen, waarin uitgelegd wordt waarom deze berm, grasland of waterkant er nu anders uitziet.
Het zal voor o.a. de wijk- en gebiedsregiseurs van Rotterdam nog een hele uitdaging worden om al deze stukjes groen met meer biodiversiteit met elkaar te verbinden.

foto: Wethouder Vincent Karremans en Sharida bespraken de groene projecten in de wijk
foto: Wethouder Vincent Karremans bewonderde de ansichtkaarten met de foto’s die Sharida gemaakt had.

Deelname aan Tentoonstelling ‘Up in the Clouds’ in het Chabot Museum

6 april t/m 3 september 2023
Tentoonstelling ‘Up in the Clouds’ in het Chabot Museum van de Rotterdamse kunstenaar Eveline Visser.
Op uitnodiging van het museum was er een presentatie van de publicatie ‘Oude Gele Kornoeljes in het centrum van Rotterdam’.
In de museumtuin kun je de prachtige, monumentale, meerstammige kornoeljes 24/7
bewonderen.
Zie https://chabotmuseum.nl/exhibitions/eveline-visser-up-in-the-clouds/
Deelnemers: nnb (bezoekers museum).

Lente-excursie Heemtuin Kralingse Bos

Zaterdag 25 maart, 13 – 15 u, druilerig weer

De Heemtuin van het Kralingse bos staat bekend om de verschillende soorten stinzenplanten.
Om één uur in de middag tref ik Edith, de boswachter en nog een deelnemer aan. We zijn met ons vieren. We gaan de tuin in, de bloei is karig, her en der een polletje van bloei waar te nemen.
Edith doet haar verhaal, de andere luisteren en stellen zo nu en dan een vraag.
Op de achtergrond doen de vogels hun best met hun gezang.
Een blauwe flits scheert door de watergang, de IJsvogel laat zich zien.
We staan bij verschillende planten stil, bespreken de bijzonderheden van de plant.

De Slanke sleutelbloem staat te bloeien. Het profiteert van het direct invallende zonlicht op de bosbodem. De planten voltooien hun levenscyclus meestal helemaal in de lente en zomer. De Slanke sleutelbloem is daarop in zoverre een uitzondering dat deze plant naast bloei en vruchtzetting in de lente soms nog een tweede bloeiperiode kent in de herfst. Slanke sleutelbloemen zijn tamelijk zeldzaam en staan als beschermde soort op de Rode lijst.

Gewone dotterbloem is een plant die de voorkeur heeft voor zeer natte standplaatsen. Je vindt haar niet alleen aan de rand van snelstromende beekjes, maar ook vaak erin als ze niet te diep zijn.
In bronnen of bronbeekjes kun je haar ook vaak vinden. Als de bodem van grasland voedselrijk en nat is, voelt ze zich ook thuis. Op natte plekken in loofbossen, zeg maar moerasbos kan ze ook gevonden worden. De Heemtuin heeft deels een moerasbos als biotoop.

Groot hoefblad, door de enorm grote bladeren valt Groot hoefblad al direct op.
Wel verschijnen altijd de knotsvormige bloeiwijzen, voordat het blad tevoorschijn komt. In de knotsvormige bloeiwijzen staan veel hoofdjes bij elkaar, die ofwel bloemen bezitten die pollen produceren, ofwel bloemen die vrouwelijk zijn en stempels hebben. Deze bloeiwijzen horen bij verschillende planten. Het is een tweehuizige soort. De soort staat op vochtige voedselrijke bodems. We hebben de vrouwelijke planten gezien.

Een zangvogel, door de nog vrij kale bomen zijn de kleine vogels goed te zien.
Al onze aandacht gaat uit naar de planten, de tegenhanger van Groot hoefblad is Klein hoefblad.

Klein hoefblad, nog tijdens de winter ontluiken de goudgele bloemhoofdjes van Klein hoefblad. Deze hoofdjes komen tevoorschijn nog voordat er bladeren van de plant te zien zijn. De bloemknoppen zijn in de oksels van de bladeren gevormd in de voorafgaande zomer en uit die knoppen ontwikkelen de bloeistengels zich, waardoor deze al in de winter zichtbaar worden en in bloei komen. Het zijn, met Speenkruid, de eerste geel bloeiende planten die na de jaarwisseling tevoorschijn komen. De bladeren komen pas aan het eind van de winter tevoorschijn.
Hoewel er beperkt insectenbezoek optreedt, is de bloeitijd zó vroeg, dat Klein hoefblad ook afhankelijk is van de wind. Doordat ze krachtig heen en weer kunnen worden bewogen kan er stuifmeel van de mannelijk bloeiende bloemen naar de vrouwelijk bloeiende bloemen van een ander hoofdje waaien. Het is een eenhuizige soort, maar met gescheiden mannelijk bloeiende en vrouwelijke bloemetjes in hetzelfde bloemhoofdje.

De paarsblauwe tot violette bloemen van het Maarts viooltje, kun je aan het eind van de winter vinden op de bosbodem in onze rijkere bossen. De matten die deze soort met zijn bovengrondse uitlopers vormt vallen dan op. De bossen zijn dan nog zonder blad en de soort profiteert, als zogenaamde schaduwplant, van het licht en de warmte van de instralende zon, die de bosbodem kan bereiken. Het is een van de oudste sierplanten en heeft in Nederland een verspreidingsgebied dat bestaat uit Zuid-Limburg, het gebied van de Grote rivieren en Zuidwest Nederland. Het komt ook van nature voor in de Abelen-Iepenbossen van de binnenduinen en is onderdeel van de Stinzenflora van landgoederen.
Aan viooltjeszaad zit een aanhangsel, het zogenaamde mierenbroodje, waar deze insecten dol op zijn. Mieren gaan dan ook maar wat graag met hun broodje en het zaad aan de wandel. Tijdens dat transport vindt de zaadverspreiding plaats.
De bestuivers van viooltjes in het vroege voorjaar zijn hommels en bijen. Het maarts viooltje heeft als stamgast de sachembij en de wolzwever, een soort vlieg met een lange tong. Als het weer het niet toelaat dat de bestuivers vliegen, verdorren de bloemen zonder zaad te zetten. Dan is er nog een alternatief voor de voortplanting. Er verschijnen kleistogame bloemen. In deze minimaal ontwikkelde bloemen vindt zelfbevruchting plaats die tot rijkelijke zaadzetting leidt. Toch slim, als je voor barre tijden iets achter de hand hebt.

Sneeuwroem (spec) Kenmerkend voor de soorten van dit geslacht is dat de zes identiek gevormde bloemdekbladen aan de basis buisvormig vergroeid zijn. De bloemen zijn meestal blauw, soms roze of wit. Er zijn twee kringen van elk drie meeldraden die aan de basis bandvormig verbreed zijn, en zo een koker om het vruchtbeginsel vormen. Bloeit van maart tot en met april en staat in loofbossen op voedselrijke grond, in stinzenmilieus en in het stedelijk gebied. Oorspronkelijk uit Klein-Azie. Veelvuldig aangeplant en verwilderd (stinzenplant).

Gevlekte dovenetel
De ‘vlek’ in de naam slaat op de zilverkleurige/ grijze streep langs de hoofdnerf van het blad. Een ander kenmerk is de gevlekte onderlip van de bloem. In de overgang van grasland naar struikgewas vind je op rijkere en tamelijk vochtige bodems de Gevlekte dovenetel. De tamelijk forse planten hebben kruisgewijs aan de vierkante stengel geplaatste bladeren en de bloemen in de schijnkransen zijn roodpaars van kleur. Op de onderlip van de tweezijdig symmetrische bloemen vind je fraaie strepen en vlekken, die als honingmerk dienen. Ze wijzen bestuivers de weg naar het binnenste van de bloem waar nectar te vinden is.

Zo nu en dan vliegt er een Aardhommel (onbekend) voorbij.
De meeste koninginnen, zoals van de aardhommel en steenhommel, graven zelf een klein holletje op minder dan tien centimeter diepte in de grond waarin ze overwinteren.
Voor hun nest graven hommels niet zelf een holletje, maar gebruiken ze vaak oude muizenholen.

Gevlekt longkruid
In het vroege voorjaar herken je het Gevlekt longkruid aan de rozerode tot blauw kleurende trompetvormige bloemen en de met witte vlekken bezette bladeren .
De plant komt ook als stinzenplant voor en wordt veel in gekweekte vorm in tuinen aangeplant.
Als wilde inheemse plantensoort is Gevlekt longkruid betrekkelijk zeldzaam.

Als stinzenplant is het Lenteklokje, te vinden in de bosbegroeiing van landgoederen. De bodem moet goed vochtig en voedselrijk zijn. Met zijn lantaarnvormige witte bloemkronen is het Lenteklokje één van onze vroegst bloeiende plantensoorten. We vinden Lenteklokje meestal in de bossen van landgoederen, maar ook wel daarbuiten op vochtige en voedselrijke plaatsen. Het is dan meestal verwilderd vanuit zo’n landgoed. Uit de rozet met smalle lijnvormige bladeren komt de bloemstengel omhoog die meestal slechts één bloem draagt.

Het was een zeer leerzame verkenning van Stinzenplanten in de Heemtuin van het Kralingsebos. Nog niet alles staat in bloei, de lente is nog jong.
Verslag en foto’s: Sharida Bhageloe

Waarnemingslijst

Tenzij anders vermeld werden alleen de bloeiende planten genoteerd
Gestreepte dovenetel Lamium maculatum
Gevlekt longkruid Pulmonaria officinalis 3 zeer kleine plantjes
Gewone dotterbloem Caltha palustris palustris 4 planten
Groot hoefblad Petasites hybrides veel planten op de oevers
Hulst cultuurvariëteit Ilex aquifoilium cv. blad langer dan 3 cm, weinig-geen tanden aan de bladrand
Kerspruim Prunus cerasifera 1
Klein Hoefblad Tussilago farfara een paar plantjes
Kleine maagdenpalm Vinca minor 3 m²
Kleine veldkers Cardamine hirsuta 5 plantjes
Lenteklokje Leucojum vernum 4 bijna uitgebloeide bloemen
Maarts viooltje Viola odorata
Narcis spec Narcissus spec. Sommigen aangeplant
Rode kornoelje Cornus sanguinea 1 niet bloeiend
Slanke sleutelbloem Primula elatior
Sleedoorn, Prunus spinosa 1
Sneeuwklokjes Galanthus nivalis 1 m² uitgebloeid
Speenkruid Ficaria verna enkele planten
Stengelloze sleutelbloem Primula vulgaris
Sterhyacint spec. Scilla spec
Tongvaren Asplenium scolopendrium
Vroege sterhyacinth Scilla bifolia
Zwarte els Alnus glutinosa

Veenmoeras met vegetatie. Hier lijkt het goed mee te gaan. Kan over enige tijd geïnventariseerd worden.

Boomfeestdag

15 maart 2023

Ter gelegenheid van de Boomfeestdag hebben Edith en Pascal een bomenwandeling rond het Karel de Stoutepark georganiseerd. Zij hebben daarbij een bijzondere ontdekking gedaan!

Mollentelling

11 februari was het zover: Nationale mollentelling

In heel Nederland werden in dat weekend molshopen geteld. Door de Mollentelling wordt data over de verspreiding van de mol verzameld en komen we te weten waar in Nederland de mol leeft.
Wij hebben de molshopen geteld in de omgeving van het Energiehuis, Rotterdam Zuid.

De mol is niet bij iedereen even populair. Veel mensen hebben een hekel aan mollen in hun tuin.
Jammer, want mollen nemen veel insecten weg uit de tuin. Zij voorkomen daardoor een insectenplaag. Bijvoorbeeld engerlingen (larven van kevers). Deze beestjes krijg je heel moeilijk weg, maar mollen lusten ze heel graag.

Elke mol heeft een territorium van ongeveer 400 m² groot. Een mol kan dus binnen zijn territorium best veel molshopen gemaakt hebben. Tijdens zo’n mollentelling leer je ongemerkt ook veel over de mol. Wist JE dat wanneer de mol klaar is met zijn gangenstelsel, hij geen nieuwe gangen meer graaft? Er komen geen nieuwe molshopen meer en op de oude molshopen groeit weer gras en andere planten. Na verloop van tijd zie je er dus niets meer van.

Wij hadden nog wat grond uit een molshoop meegenomen. Dat werd onderzocht op bodemdieren. Wij hebben niet veel gevonden. Het was in de afgelopen nachten erg koud geweest en dan trekt alles dieper de bodem in. Daar is het warmer. De mol gaat dan natuurlijk zijn voedsel achterna en graaft zijn gangen ook dieper. Daardoor komen er meer molshopen. Wanneer het koud is, zie je dus meer en grotere molshopen.

TV Open Rotterdam en lokale TV Zuid hebben uitgebreide opnames van onze mollentelling gemaakt.

Na afloop hebben we nog lekker met elkaar gegeten. Het was een gezellige en nuttige middag.

https://openrotterdam.nl/sharida-telt-molshopen-in-ijsselmonde-tijdens-landelijk-mollenweekend/

Workshop en excursie ‘Vogels in de tuin’

26 en 28 januari hadden we een zoomcursus en een vogelexcursie bij VTV Blijdorp i.v.m. de ‘nationale tuinvogeltelling’. Tijdens de cursus maakten we kennis met het uiterlijk en gedrag van onze tuinvogels.
Er werd ook aandacht besteed aan soorten die nogal op elkaar lijken.
Tijdens de excursie door Wilco zagen we veel van de vogels waar we tijdens de cursus kennis mee gemaakt hadden. Maar het begon met vogels die niet aan bod waren geweest: 4 ransuilen.
Daarmee was de excursie al een groot succes.
We hebben in ca. 1,5 uur 23 soorten gezien en gehoord:
Kraai
2 Wilde eenden
4 ransuilen
boomkruiper
groene specht
groep putters
winterkoning
koolmees (zonder staart)
vink
ooievaars
blauwe reiger
aalscholvers
halsbandparkiet
knobbelzwanen
pimpelmees
gaai
houtduif
merels
nijlganzen
buizerd + 4 kraaien
ekster
canadese gans
goudhaantje
hommelkoningin